WebClick Tracer

BISAG UNSA: Kinsa ang Tamad: Pilipino o Katsila?

DAKBAYAN SA DABAW (MindaNews/21 Sept) — Makalipay basahon ang sinulat ni Padre Juan Jose Delgado, uska Katsilang paring Heswita nga dugayng nagmisyon diris Pilipinas sa mga tuig 1730. Iyang gidepensahan ang mga Indiyo Pilipino batok sa mga pagtamay sa iyang mga kadugong Katsila sama nila Agustinian Prayle Gaspar de San Agustin ug Heswita Padre Pedro Murillo. Ang labing mainit nga isyu mao ang katamaran sa mga Indiyo kuno. Mao ni ang pagsupo ni Padre Juan Jose Delgado sa tanang Katsila nga nagaingong tamad ang mga Pinoy:

Kinsa man ang nagapadagan sa mga galyon gikan sa Acapulco ug ubang gingharian? Ang mga Katsila ba? Pangutan-a ang tanang mga piloto, tripulante, ug maglalawig. Wala silay laing tubag kondili ang mga Indiyo Pilipino.

Kinsa man ang nagasuporta sa mga Katsila dinhis Pilipinas ug ang nagapakaon kanila? Ang mga Katsila ba ang nagtikad, nagtanom, ug nag-ani sa isla? Dili intawon, kay pag-abot niining mga Katsilaa, pulos sila halangdong ginoo. Ang mga Indiyo mao ang nagdaro sa yuta, ang namugas sa humay ug maoy nagbunglay, nag-atiman, ug nag-ani. Ila ning gigiok sa ilang mga tiil – dili lamang ang mga humay nga ginakaon sa Manila, kondili sa tibuok kapupud-an. Kinsay molimod niini?

Unya, kinsa man ang nagabantay sa mga rantso? Ang mga Katsila? Dili gyod. Ang mga Indiyo Pilipino mao ang nag-atiman ug nag-alima sa mga karnero ug baka nga maoy nagasuporta sa mga Katsila. Kinsay nag-atiman sa mga baboyan? Dili ba ang mga Pinoy sab?

Kinsa ang nag-ugmad sa mga prutas – saging, kakaw, ug ubang prutas? Kinsa ang nagahatag og lana sa Manila ug mga Katsila? Dili ba ang mga kabos nga Bisaya kinsa nagahatod niini sa ilang mga sakayan matag tuig? Kinsa may nakapaginansiya sa mga Katsila tungod sa mga balate (sea cucumber) ug sigay? Kinsay nagapalit niini sa barato kaayong presyo gikan sa mga Indiyo unya ibaligyag doble ngadto sa mga barko ug Insek?

Kinsa ang nagahatod sa mga pari ngadto sa mga balangay ug misyon, ug maoy nagasilbing giya, maglalawig, ug piloto sa mga pari? Mga Katsila ba? Dili, ang Indiyo mismo, kinsa naghinobra kuno sa katamad. Mao ba ni ang atong paagi sa pagpasalamat kanila, nga kita ang nanulong ug nagbuntog kanila ug kita na ang nahimo nilang agalon ug ginasilbihan nila halos isip atong mga ulipon?

Angay kitang magpasalamat sa Diyos kay Iya tang gipatunhay gumikan sa pagmahal sa mga Indiyo niining islaha. Angay usab kitang magpasalamat sa mga Indiyo Pilipino tungod kay kon wala sila mangamatay ta sa gutom. Sila ang nagahatag kanatog pagkaon, nagaalagad kanato, ug nagahatod kanato ngadto sa atong mga misyon.

Sa iyang panapos, gilektyuran ni Paring Delgado si Paring Murillo: Mabuhi ba god ang mga Katsila dinhi nga nag-inusara? Kanang mga insureksyon sa mga Indiyo resulta sa kabangis, katampalasan, ug tirano sa mga Katsila, kinsa misaka gikan sa ubos nga kagikan, ug kalit nahimong mga diyos ug hari sa mga probinsiya, ug nanghasi sa mga Indiyo ug nangilog sa ilang mga kabtangan. Ang kaarogante sa matag Katsila nga moabot sa Pilipinas dili katuohan.

Kon buhi pa ni si Paring Delgado karon, lami himamaton.

(Ang “Bisag Unsa” regular nga kolum ni Macario D. Tiu para sa MindaViews, ang seksyon sa opinyon sa MindaNews. Si Mac usa ka Palanca awardee ug National Book awardee. Puyde nimo ma-email si Mac sa mac_tiu@yahoo.com.ph)

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback