WebClick Tracer

DINHI SA AMO: Basin na lang. Ni Rick R. Flores

Ang pantalan mao ra gihapon. Ang merkado mao ra gihapon. Ang mga dalan nisamot nga nangaguba, ug ang katawhan samot nga nangahadlok tungod sa dukot kon kidnapping.

Sa nilabay'ng katuigan, nalipay na unta nga aduna nay Dyalibe nga gituohang mamahimong simbolo sa kalambuan niining dapita nga ang kadaghanan nagasalig sa produkto sa kopra ug goma. Kaniadto aduna pay paskrap—kanang barko nga murag eroplano kung magpalawod—nga nagabiyahe og 5 ka beses sa usa ka adlaw. Kaniadto sab mas aktibo pa ang mga kooperatiba nga nagaduso sa mga katungod sa mga trabahante sa gomahan ug mga plantasyon sa oil palm. Kaniadto makapalit ka pa og tinapok nga isdang lapu-lapu nga dili mukabat og 200 pesos. Kaniadto bugnaw pa ang kabukiran ug ang mga kabatan-onan makaligo pa sa mga tin-aw nga sapa.

Karon niining tuiga, ug sa mga umaabot pa, nangawagtang na ang mga dagway sa kapiskay, kaayohan, ug paglaum.

Nibalik ko niining lugara bitbit ang usa ka damgo: nga ang akong makit-an mao ang mga hulagway sa maayong kabag'ohan ug kalamboan. Apan pakyas ang tanang gilauman nako.

Ang paskrap gipulihan na sa mga nagataya nga mga lantsa nga sobra singkwenta ka tuig na nga nagasilbi sa mga taga-Basilan kung mubiyahe sila padulong sa dakbayan sa Zamboanga. Kung sa tuig 2006, igo lang ka mulingkod kapin sa 20 minutos sulod sa paskrap, karon murag nibalik ka sa panahon nga ang langit ug ang dagat morag mutakbo tungod sa kalangay sa dagan sa barko.

Murag mga sardinas, ang mga pasahero, muantos sa sobra 45 ka minuto bag'o makalabang sa pikas nga syudad. Lugi daw, ang hinungdan kung ngano giundang sa opereytor, ang paskrap. Nibalhin sila sa Batangas tungod kay dili daw nagareklamo ang mga taga-didto sa pamasahe.

Tuod hinuon, kinsa man sa taga-Basilan ang mubayad og P120 sa paskrap samtang P30 lang sa lantsa nga ginapanag-iya sa mga Alano? Sa usa ka lugar nga ang piso sangko hangtud langit kung pangitaonon, kinsa man ang mubayad sa sobra ka gatos nga pamilite kung ikumpara sa P30?

Sa akong pagbiyahe didto murag nibalik ko sa panahon kung diin maglaray mi sa akong mga igsoon ug ginikanan aron makalingkod og tarong sa lantsa. Bitbit ang mga sinako nga oling nga bagol, apil na ang mga bulad nga nukos, malipay na intawon mi nga makakitkit og siyopaw ug makahigop ug Koks samtang nagatuya-tuya ang lantsa padulong sa syudad sa mga Lobregat.

Ang lantsa nga akong gisakyan—ang Estrella del Mar—mao sab ang kanunayn'g ginasakyan namo kaniadtong 1983. Bag'o na ang mga nawong nga nagapadagan sa lantsa, apan kining barkoha nga testigo sa mga naagian sa mga tawo sa Basilan murag wa pa'y plano nga mu-ritayr.


Ang lab-as nga isda sama sa mantis, nagkamahal na usab. Karon kon wala kay P250 dili ka makapalit og curacha—kanang murag alimango nga way sipit. Kaniadto, P50 lang, adunay ka nay upat nga curacha.

Ang Balamban, ang sityo kung diin ko nigikan, usa ka buhing testimonya sa paatras nga katilingban—apan malinawon, bugnaw, ug misteryoso.

Naa ra gihapon ang mga dating kaila nga naga-eskalera ang mga anak, naa ra gihapon ang mga balay nga hangtod karon lig-on pa tungod kay yakal lang man ang mga gigamit sa pagtukod, ug naa ra gihapon ang mga gumahan nga maoy kahinguhaan sa kadaghanan sa katawhan.

Ang mga sapa niining dapita dili na mainom ug ang mga bata dili na pod kalangoy tungod kay hangtud paa na lang ang kalawom sa tubig. Kaniadto, nakahimo pa mi of gagmayn'g swimming pool duol sa among balay ug makapanakop pa mi og mga gagmayn'g lokon. Apan karon, napulpol na ang mga kasapaan ug ang mga lokon tua nagaluk-lok sa mga dapit nga way tawo.

Ug naa ra gihapon ang katuohan nga ang kalamboan—aron makab-ot sa katawhan—kinahanglan magagikan sa gobyerno.

Sugod Greyd 4, ginabagtas na nako kining dalan sa Balamban padulong sa pinakaduol nga eskwelahan, ang Begang Elementary School. Magmata mi sa akong igsoon og alas 4 sa kadlawon aron makaabot sa Begang tama sa alas 7.

Ang dalan sinagol og bato og mga gipangpatag nga mga yuta. Sa panahon sa ulan, kinahanglan tanggalon nimo ang imong tsinelas aron dili ka ma-islayd tungod kay haskang lapuka. Pag-abot sa overflow, yano nga tawag namo sa gamay nga tulay nga kanunay nagabaha kung ting-ulan, kinahanglan mukapit ka sa pisi nga gitali sa pikas nga lubi aron makatabok.

Sobra 30 ka-tuig nga ang nilabay, ang dalan kung diin nahimulat ko sa kapit-os sa kianabuhi, mao ra gihapon. Tungod kay way masakyan nga traysikol, akong gibagtas ang dalan padulong sa pinakaduol nga highway.

Nagabuhos pod ang ulan kadtong adlawa, maayo na lang kay nakapalit ko og bulad nga giputos sa plastic nga maoy gihimo nako nga payong. Samtang ginalakaw nako kining dalana, murag subo nga pamalandungon nga sa dugay nga panahon wa' ra gihapon nakatagamtam og kalamboan ang mga katawhan dinhi. Tungod ba kay taga-Dabaw na ko? O tungod kay nagapabilin nga misteryoso ni'ng lugara.

Dili
na ko matingala. Apan basin' na lang nga  kining dapita nga murag gikalimtan na sa katilingban maoy mamahimong simbolo sa malungtarong kalamboan ug panaghiusa. Apan basin daghan na pod ang matingala.

(Si Rick R. Flores usa ka yano nga manunulat nga nangandoy nga makasulat og yano.)

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback