WebClick Tracer

TINGOG SA SUBA: Bakwiter

BUTUAN CITY (MindaNews/7 Nov) – Irene or Ren is my sister’s household help who I learned comes from North Cotabato. She is 20 years old and a self-confessed tomboy. She giggles when I told her I am going to interview her. “Mura na diay ko inig artista kuya.” (I feel like a movie star.)

Me: Nakaagi na ka’g bakwit ?
Ren: Nakaagi na kaayo.Ordinaryo naman lang na sa amoa.

Me: Sa ato pa, dili na diay ka mahadlok og giyera?
Ren: Mahadlok gihapon oi. Di lalim ang paka-paka sa machine gun ug buto sa bomba, labi na kung naa ra sa duol. Mura gyud og naglinog.

Me: Unya, unsa ma’y inyong buhaton?
Ren: ‘tong bata pa mi, manghilak mi sa kahadlok. Makaihi gud ko sa kalisang. Pero ‘tung nidako na, mamutos naman lang mi og managan.

Me: Dala tanan kabtangan?
Ren: O, apil baboy, manok, ug kabaw. Tanan gyud. Magka-puliki gyud si tatay.

Me: Asa man pud mo moabot?
Ren: Sa ebakwisyon center sa eskwelahan. Mura mi’g mga sardinas didto nga nagtapok, tibuok baryo.

Me: Unsa ma’y kinabuhi ninyo sa evacuation center?
Ren: Hasol kaayo. Kulang ang pagkaon. Daghan mangasakit nga mga bata. Saba. Dili ka katulog. Laay kay dili ka trabaho sa uma. Dili ka kalakaw-lakaw.

Me: Nganong dili man?
Ren: Naaa, kung mag-suroy-suroy ka, maal-an ka pa lang unya nga rebelde o MI dudahan pud ka sa pikas nga asset. Patay.

Me: Nganong nahiabot man ka dinhi sa Butuan?
Ren: Kadtong katapusan namong bakwit, naay nagdala namo sa Dabao. Dalhon ming duha sa akong ig-agaw sa Manila kay naa kuno trabaho didto.

Me: Unya, nganong wala man ka madayon sa Manila?
Ren: Pag-abot namo dinhi sa Butuan, dunay nagsulti namo nga himoon kuno mi og dancer o burikat didto. Nahadlok mi ug gilayasan namo ug nagpa-maid mi dinhi.

Me: Wala mo niuli sa Cotabato?
Ren: Wala kay panginabuhi man pud among tuyo. Gusto nako tabangan sila tatay ug nanay.

Me: Nagpadala ka og kuwarta kanunay?
Ren: Oo. Gamay ra gud pero maayo na lang.

Me : Wala kay plano mobisita didto?
Ren: Sa sunod giyera.

Me: Ha! Sa sunod giyera?
Ren: Kung duna na pud gani giyera ug mamakwit na pud sila, mouli ko.

Me: Mouli na hinuon ka nga delikado man.
Ren: Maayo nang tua ko didto aron sigurado kong luwas sila. Maayo nang sigurado kay sa balisa ka.

Me: Maayo gani nga wala ka mag-rebelde nu?
Ren: Lisod kinabuhi rebelde, magtago-tago. Pero hapit baya ko ka-uyab og rebelde.

Me: Babae o lalaki?
Ren: (Laughs) Di ko sure.

Me: Pag-sure… Nakabalo man ka sa nahitabo sa Basilan ug Zamboanga karong bag-o nu, unsa man ang imong ikasulti niadto?
Ren: Luoy sila. Luoy ang mga sundalong gibahog. Luoy pud ang mga sibilyang namakwit. Pasalamat na lang ko nga wala tu mahitabo sa among dapit.

Me: Gusto sa taga-Manila nga giyerahon ang kontra o mag-all out war.
Ren: Di man gani sila kadaog bisan wala’y all out war, sa all out war pa kaha.

Me: Nganong di man sila makadaog bi?
Ren: Kay di man sila taga didto ug dili pud sila sigurado kung gidapigan ba sila sa mga tawo.

Me: Mouyon ka sa uban nga niingon nga ipaagi sa istorya ang problema ug dili iagi sa giyera?
Ren: Ambot, mura wala man ni katapusan ning problemaha. Pulos man mga buta ug bungol ning nanggi-away. Damay lang ang mga tawo ning ilang binuang.

Me: Para baya kuno ni sa mga tawo ang ilang giawayan.
Ren: Di maminaw unta sila sa mga tawo.

Me: Unsa ma’y gusto sa mga tawo?
Ren: Kalinaw.Wala’y giyera.Wala’y pinatyanay. Mag-respetohay. Pangitaan og sulbad ang bikil. Mag-istorya. Mao nay among gusto. Ang mga tawo’ng gusto sa giyera wala makasinati sa kalisud sa giyera. Wala nila masinati ang kalisud, kahadlok ug kagutom.

Me: Lain puy ato, kung nadala ka sa Manila, musugot kaha ka sa ipabuhat sa imo?
Ren: Gibahak na! Mag-security guard na lang ko!

(MindaViews is the opinion section of MindaViews. Ramon Jorge B. Sarabosing is a writer and visual artist based in Butuan City.)

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback