WebClick Tracer

KOMENTARYO: Pamalandong, panawagan

DAKBAYAN SA MALAYBALAY (MindaNews / Disyembre 3) – Wala nay mogaan-gaan pa nga pulong nga pwede gamiton. Ang pagpatay sa bisan kinsa nga tawo angayan taboon sa pinakadako nga pagkondena. Buhat kini sa dautan.

Bisan kinsa pa ang mahimong ponterya sa kalagot, kita isip tawo dili mao ang hukom. Dunay katungod nga mabuhi ang matag usa. Bisan pa nakalapas sa mga code of conduct ang isa, tagaan unta siya og panahon nga manalipod sa iyang kaugalingon didto sa korte o asa man nga hawanan. Hustisya, dili bala ang ihatag sa mga tao nga sama niini. Gitudloan man ta sa pamaagi sa hustisya aron sutaon ang mga kasaypanan. Abi ko nagpuyo kita isip gituohang mga sibilisado nga mga tawo – lahi sa kinaiya sa mga mananap.

Duna naman gani lakang para sa transformative justice – isip paghatag higayon para kausaban sa mga nakasala. Human giundang ang death penalty sa Pilipinas, ang panghinaut nga mas makatawhanon ang hustisya. Apan unsa na ang nahitabo? Ang pagpamatay gihimo naman hobby sa pipila. Tag kinyentos hangtud dos mil pesos na daw ang matag ulo ang singil sa mga hired killers ron. Barato na kaayo mura nag sa ulo sa baka, dili ba?

Sa kaso sa mga journalist ug mga media worker nga gituohang nilapas sa code of ethics, duna gihapon mga balaod og mekanismo aron mabadlong sila, mga sibilisado nga pamaagi aron makamatngon o mausab. Dili igo nga rason nga mopatay ka kay duna siyay nabuhat kanimo.

Matag lihok nato isip tawo dunay epekto dili lang didto sa kang kinsa nato kini gibuhat. Duna pod kini epekto sa ato, sa atong kinabuhi, sa atong panglawas, sa atong adlaw-adlaw nga pagpuyo, labaw sa tanan sa atong kalinaw sa panghunahuna (peace of mind). Bisan makalusot ka sa palpak nga sistema sa peace and order ug hustisya sa Pilipinas (o bisan asa sa kalibotan), dunay hustisya sa kahitas-an nga walay gipili, walay makalusot; naghulat lang sa iyang saktong panahon.

Isa pa, ang madugo nga panghitabo sa usa ka dapit duna poy epekto sa kalinaw sa maong dapit ug sa nagpalibot niini – apil sa tanang nanimuyo niini.

Busa usa kini ka panawagan sa tanan nga nagkapot og gahum; ma armas man kini o piniyal nga kusog; atong hunahunaon nga dili unta kita motugot nga kultura sa kamatayon ang mopatigbabaw sa atong katilingban. Oo, angayan nga naay respeto, hustisya, dunay patas nga pagtratar sa tanan, apan dili unta ta masayop nga sa dautan nga paagi nato kini kutloon. Ang dugo nga mitulo sa pagpatay mobalik kini sa ato isip hilo nga mosagol sa hangin o sa yuta o sa kahayag nga atong gigamit matag adlaw.

Hinaut mopatigbabaw ang kultura sa kalinaw ug ang gahum sa balaod, hinaut mobalik kini sa atong dapit; ug kita ang gihulat aron kini mahitabo.

Dugang panawagan sa mga nangatungdanan sa pangagamhanan, nga gamiton sa kaayohan ang gahum nga gipiyal dinha kaninyo. Hangtud dunay kahiwian sa natad man sa pangagamhanan o sa asa man, padayon nga dunay mga hagit ug tulod didto sa kakuyaw sa mga sakop sa prensa o bisan kinsa nga nanghinaut nga duna untay maayong pangagamhanan; wala untay pangurakot ug pagpanglupig nga mahitabo.

Nganong duna may nanggawas nga istorya nga kuno kini nga brodkaster gibayran ni si kinsa? Ngano? Kay duna may mga politiko nga mobayad, mogamit og mga pamaagi nga milihis sa maayong pangagamhanan o hiwi nga politika. Usa na niini ang paggamit sa taktika nga dauton ang kontra aron ka mohumot sa katawhan. Dili ba pwede nga mamolitika gamit ang imong maayong binuhatan? Usa kini ka pamalandong pinaagi sa pangutana lamang.

Panawagan usab sa kapolisan sa Bukidnon nga buhaton ang tanan nga pangitaon, dakpon, kasuhan ug ipaatubang sa hukom ang si kinsa man nga suspetsado sa kaso sa pagpatay kang Mr. Joash Dignos, commentator, broadcaster. Unta inyong gamiton ang tanan makatawhanong pamaagi nga masikop ang mga suspetsado niini nga kaso ug sa nilibo nga mga kaso sa atong dapit.

Hinaut dili kini mahimong dugang ihap nalang usab sa statistics sa culture of impunity, kon asa sikat na kaayo ang atong nasud kay wala masiloti ang sal-an.

Gisugoran na ang ihap sa pagpamatay sa sakop sa prensa sa Bukidnon. Dili na unta masundan.

Panawagan usab sa mga kauban sa prensa; dili unta kita mahadlok nga mopadayag sa kamatuoran; hiunaut duna kitay dugang kusog ug kadasig nga moatobang sa dakong hagit sa mapadayonong paglukdo sa katungdanan isip tigpangita, tigduso, tigpadayag sa kamatuouran dinhi sa atong probinsya.

Hinaut nga mopadayon kita sa paggamit sa atong kaisog sa buhat dala ang katungdanan nga mosubay sa panawagan sa maayo ug responsabling pagpadayag.

Himoun ko kini nga usa pod ka pag-ampo, usa ka pamaagi nga mas gamhanan pa kay sa bisan unsang kalibre sa armas ang dala. Ikaduhang adlaw sa Disyembre, 2013.

(Si Walter Balane presidente sa Bukidnon Press Club, reporter sa MindaNews ug editor sa Bukidnon News.Net.)

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback