WebClick Tracer

BISAG UNSA: Ang Kuwaknit Sumala sa mga Ubo Manuvu

DAKBAYAN SA DABAW (MindaNews / 01 Enero) — Ang mga Ubo Manuvu mao ang tumindok sa palibot sa Mt. Apo. Makita sila sa Kidapawan ug Arakan Valley sa Cotabato ug sa Baguio, Calinan, ug Marilog sa Siyudad sa Dabaw. Kining leyenda sa kuwaknit gisugilon ni Betty Colmo.

Niadtong unang panahon, malinawong nagpuyo ang mga hayop sa kayutaan ug mga hayop sa kahanginan. Tingali gikaibgan sa tanan ang kuwaknit kay niadtong panahona aduna niy abilidad nga makalakaw sa yuta, ug makalupad sa hangin. Puyde siya makig-uban sa mga langgam, ug puyde sab siya makig-uban sa mga hayop sa yuta.

Sa maong paagi, makahibalo si kuwaknit kon unsay mga estorya sa mga hayop nga makalupad, ug unsa usab ang mga estorya sa mga hayop sa yuta.

Sa tantong panag-uban sa duha ka matang sa mananap, dili kalikayan nga makahimo silag obserbasyon  sa usag usa.

Matod pa sa mga hayop nga makalupad, dili kaha laayan ang mga hayop sa yuta kay dili kakita sa langit? Unsaon nga sigeg duko. Tiil lang nila ang ilang makita. Kini nabati ni kuwaknit ug iyang gisulti didto sa mga hayop sa yuta.

Matod usab sa mga hayop sa yuta, dili kaha kapoyan ang mga langgam nga sigeg lupad? Makatugdon lang sa mga sanga sa kahoy?  Didto na lang gani magsalag? Kini nabati ni kuwaknit ug iyang gisulti sa mga hayop nga molupad.

Kon unsay mabati ni kuwaknit sa estorya sa mga hayop nga molupad, iya ning isugilon sa mga hayop sa yuta. Ug kon unsay iyang mabati nga estorya sa mga hayop sa yuta, iya ning isugilon sa mga hayop nga molupad.

Nan, ang resulta, nagkainitay na hinuon silang duha. Naghagitay na hinuon sila kon kinsa ang mas labaw kanila, ang mga hayop sa yuta ba, o ang mga hayop nga molupad. Ug nagkauyon sila nga mag-giyera. Si kuwaknit ang nagtakda sa adlaw sa ilang away.

Ang dako nga hayop sa yuta maoy mitugbang sa dako nga hayop sa hangin.   Ang gamay nga hayop sa yuta maoy mitugbang sa gamay nga hayop sa hangin. Ang  hayop nga nipis og balahibo tugbangan sa langgam nga mubog kuko. Kon bagag balahibo ang mananap, tugbangan sa mga langgam nga tag-as og kuko.

Naglabo-labo na ang tanan. Sigeg panawag ang mga lider sa nag-away nga mananap sa ilang tagsa-tagsa ka masigka-ingon aron moapil sa kombate. Ang mga baki, ilaga, iring, iro, ug baboy nakigkombate sa tikarol, tikwi, periko, ug banog. Mitabang ang leyon sa han-ay sa mga mananap sa yuta. Gitugbangan sa agila ang leyon.  Mitabang ang mga manok ug ostrits sa mga langgam, apan dili sila kaatraka sa elepante.

Nagpakitabang  ang mga langgam kang kuwaknit, apan mibalibad si kuwaknit. Nalipay ang mga taga-yuta ug ilang giagni si kuwaknit nga motapon kanila, apan mibalibad si kuwaknit.  Niyutral kuno siya, walay dapigan.

Giawhag sa mga langgam ang mga putyukan, tambubuan, ug lampinig nga moapil sa mga  langgam. Miuban sila sa mga langgam ug ilang gidabo-dabohan ang elepante ug ubang mananap nga puyde nila paakon. Nagreklamo ang mga taga-yuta kay dili kuno langgam ang mga putyukan ug susamang mananap. Apan nangatarongan ang mga langgam nga manglupad man ni nga mananap.

Ug busa, mipabor ang kombate ngadto sa mga langgam, ug miatras ang mga hayop sa yuta.  Nagdeklara silag hunong-kombate.  Nagpabiling hari sa mga mananap ang leyon kay taas nig balhibo ug dili mapaak sa mga tambubuan.

Dihang nalinaw na, miadto si kuwaknit sa yuta, apan dili siya dawaton sa mga hayop sa yuta. Miadto siya sa mga hayop sa hangin, apan dili usab siya dawaton sa mga langgam. Kaniadto nga makaanhi-adto siya sa yuta ug sa hangin, karon wala nay modawat kaniya.  Wala siyay amigo.

Sa iyang kaulaw, nagtago siya sa kuyba ug sa gabii na lang siya mogawas aron mangitag pagkaon.

(Ang “Bisag Unsa” regular nga kolum ni Macario D. Tiu para sa MindaViews, ang seksyon sa opinyon sa MindaNews. Si Mac usa ka Palanca awardee ug National Book awardee. Puyde nimo ma-email si Mac sa mac_tiu@yahoo.com.ph.)

 

 

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback