WebClick Tracer

PEACETALK: Ang nakasalalay sa ating mga kamay sa January 21 ay .. ang kinabukasan ng ating mga anak at mga susunod pang henerasyon

(Speech of Datu Roonie Q. Sinsuat, Speaker of the Regional Legislative Assembly of the Autonomous Region in Muslim Mindanao at the BOL Grand Rally at the municipal gym of Buluan, Maguindanao, on 15 January 2019).

Assalamu Alaikum Wa Rahmatullahi Taala Wa Barakatuhu.

Ikinalulugod kong makasama kayo ngayong araw sa isang pagtitipon na naglalayong pagtibayin ang ating mithiing makamit ang tunay na kapayapaan, pagkakaisa at kaunlaran sa bangsamoro. As Speaker of the Regional Legislative Assembly of the Autonomous Region in Muslim Mindanao, and on behalf of my colleagues and my family, and the entire Sinsuat clan, fully support the Bangsamoro Organic Law (BOL) and the creation of the Bangsamoro Autonomous Region In Muslim Mindanao (BARMM).

Hindi natin maikakaila na ang BOL at BARMM ay naging isang masalimuot na usapin na ngayon sa iba’t-ibang sulok ng bansa. Maging sa social media tulad ng Facebook ay naging mainit ang diskusyon sa bagay na ito. It’s unfortunate that many of the discussions do not help at all in the understanding of the BOL. Dinagdagan pa ng mga naglilipanang fake news na kung basta mo paniniwalaan ay maaari kang mawala sa katinuan, o mawala sa iyong tahanan dahil magbabakwit ka sa takot.

Maraming nagbakwit sa Cotabato City dahil sa mga kumakalat na fake news na aatakehin daw ng MILF o di kaya ay ISIS ang city. Hindi pa nga nag-plebiscite ay meron nang nananalo at meron nang natatalo. Nananalo ang karahasan, at natatalo ang kapayapaan.

We are now barely a week to the plebiscite, and it hurts me to see the increasing polarization of our people. Why is the road to peace so full of violence? Why can’t we agree on the means to achieve peace? It is said that “to have peace, prepare for war.” Hindi ba pwedeng “to have peace, prepare for peace”? Kung gusto natin ng kapayapaan, bakit kailangan pa natin dumanas ng kaguluhan?

The Government of the Republic of the Philippines and the Moro Islamic Liberation Front (MILF) have forged a peace agreement that would usher a dawn of peace and prosperity in the Bangsamoro Homeland through the creation of the BARMM. Six days to the plebiscite, what I am expecting is we should now be preparing for peace, not war.

Peace is elusive. Mahirap hulihin ang kapayapaan. Mahabang panahon din ang ginugol ng gobyerno at ng mamamayang Moro sa paghahanap ng kapayapaan.   At ngayong kumakatok na ang kapayapaan sa pinto ng Bangsamoro, di pa ba natin ito bubuksan at patutuluyin?

Ang Comprehensive Agreement on the Bangsamoro (CAB), isang kasunduang pangkapayapaan sa pagitan ng gobyerno ng Pilipinas at ng MILF ang naging hudyat ng pagsibol ng kapayapaan sa lugar ng Bangsamoro.

Ang CAB ay isang makasaysayang kasunduan ng Gobyerno ng Pilipinas at ng MILF. Dito ay kinilala ng Gobyerno ng Pilipinas ang historical injustice na dinanas ng Bangsamoro mula pa noong panahon ng kastila. Ano ang historical injustice na ito? Ito ang unti-unting pagkawala ng kasarinlan ng mga Muslim na dati ay isang malayang nasyon bago pa man dumating ang mga kastila. Ang pruweba nito ay ang pagkakaroon ng mga Sultanates tulad sa Sulu, Maguindanao, Rajah Buayan, Kabuntalan, at sa Lanao. Ang mga Muslim noon ay kinilala ng iba’t ibang nasyon bilang malayang bayan. Ngunit sa daang taong pakikipaglaban sa mga mananakop, hanggang sa pagdating ng mga Filipino settlers sa Mindanao, ay unti unting nawala ang mga lupain ng mga Muslim hanggang sa sila ay naging minority sa dati ay sarili nilang mga kaharian.

Sa pamamagitan ng CAB ay kinilala ng gobyerno ang historical injustice sa mga Moro, at nangakong gamutin ito sa pamamagitan ng pagbibigay sa atin ng tunay na autonomiya na magbibigay daan sa pagkamit natin ng sariling pagpapasya. Sa panig naman ng MILF ay nangako ito na ititigil ang armadong pakikibaka at pangungunahan ang pagpapatakbo ng isang gobyerno ng Bangsamoro na para sa lahat – Muslim, Kristiyano at Lumad.

We would like to thank President Rodrigo Roa Duterte for standing for the Moro people by recognizing the historical injustice inflicted upon the Moro people, and his strong political will that led to the passage of the Bangsamoro Organic Law. We also admire the wisdom and courage of the MILF for rising up to the occasion and not giving up on the peace process despite the ups and downs it had to go through.

The BOL is the best hope for peace we have now. Ang BOL ay isang instrumento ng kapayapaan na kapag pinalampas pa natin ay maaaring hindi na dumating ulit.

Ang BARMM ay higit na maganda kesa sa ARMM. Ito ay mas naaayon sa ninanais ng Bangsamoro na kasarinlan na may dignidad at tunay na pagpapasya. Ang BARMM ay para sa lahat ng Bangsamoro – Muslim, Kristiyano, at Lumad. Ito ay isang secular political entity na merong democratic political system. Dahil ang gobyerno ng BARMM ay isang demokrasya, lahat ng karapatang pantao na nakasaad sa Constitution ay ginagarantiya din ng BOL. Sa pulitika, lahat ng qualified na mamamayan ng BARMM ay pwedeng tumakbo sa kahit anong position, ano man ang relihiyon, tribo at kasarian. Ganun din sa pagboto ng mga ihahalal na mga opisyal.

Ang BARMM ay para sa lahat ng nasasakupan nito. Walang lamang, walang dehado.

Ang isang pinakaimportanteng binibigay ng BOL sa BARMM ay ang fiscal autonomy. Ito ay ang malayang pagpapasya ng BARMM sa pondo nito. At ito ay sa pamamagitan ng pagbibigay ng annual budget ng BARMM bilang block grant. Ano ang kaibahan nito sa budget ng ARMM na hindi block grant?

Bago makuha ng ARMM ang annual budget nito mula sa national government, kelangan pa nitong mag submit ng budget proposal sa Department of Budget and Management (DBM). Pagkatapos nito ay kailangan pang dumalo ang mga opisyal ng ARMM sa budget hearing ng Kongreso para idepensa nito ang kanyang budget. Ang trato sa ARMM ay parang isang government agency. At dahil dito, wala yung sinasabing fiscal autonomy.

Ngunit sa BOL, ang budget ng BARMM ay block grant. Alinsunod sa formula sa BOL, ang budget ng BARMM ay automatiko nang i aapropriate ng Kongreso sa General Appropriations Act (GAA). Di na kailangang i depensa pa ng BARMM ang kanyang budget sa Kongreso. Ngunit hindi nangangahulugang basta lang mawawaldas ang block grant, dahil pwede lang gastusin ang pondo ng block grant ayon sa appropriations law na dapat ipasa ng BARMM parliament. Sa annual appropriations law nakasaad kung paano at saan gagastusin ang block grant. Ang annual block grant ng BARMM ay five (5) percent ng net National Internal Revenue Tax Collections ng Bureau Of Internal Revenue (BIR) at net collections ng Bureau of Customs. Ayon sa estimate, ang block grant ng BARMM sa unang taon ay nasa 70 billion pesos. Ito ay mas malaki sa annual budget ng ARMM.

Pagdating naman sa wealth-sharing, ang BARMM ay merong 75 percent share sa lahat ng national taxes at revenues na makokolekta sa territoryo ng BARMM.

Mas makikita nyo ang detalye sa mga lectures na ibibigay sa inyo. Ngunit masasabi natin na pagdating sa fiscal autonomy, mas malaki ang kakayahan ng gobyerno BARMM na mapaunlad ang kabuhayan ng mga mamamayan ng Bangsamoro.

Ang isang agam-agam ng mga Kristiyano at mga katutubong hindi Muslim sa BOL ay baka sila ay masakop ng Sharia o batas ng Islam. Wala kayong dapat ikatakot mga kapatid na Kristiyano at Lumad. Ginagarantiyahan ng BOL ang religious freedom o karapatan ng bawat tao na pumili ng susunding relihiyon. Ang Sharia sa BARMM ay applicable lamang sa mga kaso na kinasasangkutan ng parehong mga muslim. Kapag parehong hindi muslim ay hindi sakop ng Shariah. Ngunit sa kasong kinasasangkutan ng Muslim at Kristiyano, kung gusto ng Kristiyano na magpasakop sa Shariah, ay pupuwede. Ang Sharia courts ay nasa ilalim pa rin ng Supreme Court ng Pilipinas.

At sa mga kapatid nating katutubo, huwag kayong matakot na baka sa BARMM ay mawala ang inyong cultural identity o pagkakakilanlan ng inyong kultura. Ang traditional o tribal justice system ay nire-recognize ng BOL. Ang Bangsamoro parliament ay binibigyan ng mandato na lalong palakasin ang tribal justice system.

Ang mga nabanggit ko ay iilan lamang sa mga mahahalagang nilalaman ng BOL. Kung mabibigyan lamang natin ng panahon na aralin ang BOL ay nasisiguro kong makikita nyo ang kabutihang maidudulot nito.

Mga kababayan kong Muslim, Kristiyano at katutubo, ang Bangsamoro Organic Law ay isang instrumento ng kapayapaan, hindi ng karahasan at kaguluhan. Ito ay produkto ng pag-uusap, hindi ng giyera. Ito ay bunga ng usaping pangkapayapaan o preace process. Bakit tayo matatakot sa kapayapaan? Bakit tayo mag-aalinlangan sa pagsibol ng magandang kinabukasan?

Anim na araw mula ngayon ay pagdedesisyunan natin ang BOL. Ngunit isipin natin na ang nakasalalay sa ating mga kamay sa January 21 ay hindi isang kapirasong documento lamang. Ito ay ang kinabukasan ng ating mga anak at mga susunod pang henerasyon.

Ang botong yes sa BOL ay yes sa kapayapaan at kaunlaran. Halina at kapit-bisig tayong tawirin ang tulay tungo sa tunay na pagbabago, pagkakaisa, kapayapaan at kaunlaran.

Sa darating na plebisito sa January 21 ay Yes to BOL tayo.

Maraming Salamat sa inyong lahat.

Wassalamu Alaikum Wa Rahmatullahi Taala.

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback