Maliwanag sa akin na ang pagdating ni COVID-19 sa ating buhay tutoong nakakasakit. Hindi ako sanay na nakatali sa bahay. Masaya kung meron akong ginagawa, lalo na yong nakakatulong sa ibang tawo. Kahit na yong mga monks laging meron inaasikaso.
Si COVID-19 na tinawag kong Cor na walang puso ay naging magandang reminder. Ano-anong natutunan ko sa nagdaan 77 taon ko. Turo ng Nanay at Tatay ko.
Una, ang mangga hindi nagbubunga ng santol, kung ano ang tanim, yan din ang ani. Lagi ko itong naririnig, sa mga kuwentuhan. Matanda na ako, ngayon, ganon pa rin. Pero nadagdagan pa ito.
Noon taon 1992, 50 na ang edad noon ko narinig, at nagbasa ako sa Ingles. Ang KARMA pala, sa totoo, ang buong mensahe nito ay: Kung ano ang bigay mo, laging ganyan ang balik sa yo. What you give is what you get in return.
Walang lusot dito, ke meron nakakita o wala. Batas ito ng daigdig (universal).
Pangalawa, naging Mindanawon Historyan ako, at marami akong natutunan na mainam i-share. Sa mga Tausug sa Notre Dame of Jolo College, doon ako nagkaroon ng kaibigan na nagsabi: handa ko ialay ang buhay ko sa yo. Ganito pala ang kaibigan, habang buhay. Naging komun sa atin mga tribu na mag short cut ng mga salita. Ang kaibigan madalas nagiging ka- (ibig sabihin comrade, o kapatid), ang -ibig (mahal kita), -igan (o kaibigan, o migo sa Bisaya).
Mula sa pag-aaral ko sa buhay at kasaysayan ng mga Muslim at nga mga Lumad sa Mindanao-Sulu, lumawak ang aking mundo, mula sa isang kaibigan, naging daigdig ng Mindanao-Sulu. Kaya ngayon ang buhay iskolar, laging kaagabay ang advocacy na ang nilalaman ay husay-gusot sa Mindanao-Sulu-kapatiran. Dulot ng pagdating ni COVID-19, nagising ang buong daigdig na isa lang, isa lang talaga, ang ating pagkatao. Nagkakaiba lang tayo sa wika at sa balat. Sa likod ng balat, pareho-pareho ang ating nananalaytay na dugo. Sa panahon ng emergency, kung kailangan ko ang dagdag na dugo, kahit Pranses o Hapon o Insik o Afrikano, basta ka-type kita, ayos lang.
Pangatlo, nadagdagan na ng bago ng pumasok sa buhay ko ang Theosophical Society in the Philippines (1992). Tatlo ang objectives nito, mas malinaw kung hayaan natin ang Ingles.
“(1) To form a nucleus of Universal Brotherhood of Humanity without distinction of race, creed, sex, caste or color.
“(2) To encourage the study of comparative religion, philosophy, and science.
“(3) To investigate the unexplained laws of nature and the powers latent in man.”
“Theosophy is not a religion. It is an expression of the ageless wisdom of life that has existed since time immemorial.”
Pang-apat, tungkol sa pagsulpot ng COVID-19. Hindi ako doktor, hindi ako scientist. Anong gagawin ko, lalo na sa bahay? Nakatali ba talaga sa bahay? Sa katawan lang ang tali, wala sa utak. Ang buhay na tawo, laging gumigiling ang utak, kahit tulog. Hindi tayo mawawalan ng magagawa. Dito sa bahay, meron ditong kompyuter, meron internet, meron cellphone, meron koneksyon sa labas. Tulay ang mga ito sa labas. Meron din ako ng Fountain of Youth, yong exercise na pampabata. Meron din ako ng Twin Hearts ni Choa Kok Sui… parehong mga exercise para ma-sustain ang pitong chakra o center of energies sa katawan ng tawo. Saka ko na lang isusunod ang mga detalye.
Panglima, mainam ang ginagawa ng buong mundo, tumigil lahat sa bahay. Sa ganitong paraan, natitigil ang pagkalat ni COVID-19. Kung nakapasok na siya, hanggang diyan na lang siya.
Desisyon natin ito. Pero meron kapalit, sandali lang ito, kahit ilang buwan lang, tiis lang, kaya natin ito. Basta na huwag na huwag bigyan ng buhay si COVID-19. Diyan sila nabubuhay, buhay na hiram.
Sa ganyang paraan, diyan mapapawi o mag-evaporate o matutuyo si COVID-19. Babay na Cor.
Anong karma dito?
Kung ano ang tanim, ito ang ani. Cause and effect sa Ingles.
Ialay natin ang ating buhay para sa ating mga mahal sa buhay. Pare-pareho tayong nabubuhay sa daigdig ng mga tawo, iba’t-ibang mga bansa. Simple lang. Magbigayan tayo, magmahalan tayo. Pamilyar tayo sa ganito. Normal ito sa atin.
Papaano?
Dito mismo sa ating sariling tahanan.
Pag-uusapan natin ito. Para maligaya ang bawat araw at sa gabi mahimbing ang ating tulog.
Nasa kamay natin ito.
[Si Prof. Rudy Buhay Rodil ay aktibong historyan ng Mindanao, tagapasulong ng kalinaw (Bisaya sa kapayapaan). Kilala siyang espesyalista sa paghusay ng mga gusot sa Mindanao-Sulu. Naging Komisyoner noon ng Regional Consultative Commision sa siyang nagbuo ng draft organic law ng Autonomous Region in Muslim Mindanao noong 1988. Dalawang beses siyang naging miyembro ng GRP Peace Negotiating Panel. 1993-1996, pakikipag-usap sa Moro National Liberation (MNLF), at noong 2004-2008 sa pakikipag-negosasyon sa Moro Islamic Liberation Front (MILF). Naging visiting propesor sa Hiroshima University, Oktubre-Disyembre 2011. Nagretiro noong Oktubre 2007.]
