WebClick Tracer

ANGAY-ANGAY LANG: Pamalandong Pusila si Ninoy, Talsik si Macoy

ILIGAN CITY (MindaNews / 29 August) — Agosto 21, 1983.  Pusila! Pusila! Putok. Patay si Ninoy. Gimbal ang buong bansa.

Nasa party kami sa Iligan, kasama ang  mga titser. Maingay at masaya.  Kumakain. Pero nang makita sa TV ang announcement na binaril si Ninoy sa airport tarmac, wala pang detalye, natigilan ang lahat.

Nakatutok sa TV. Nanginginig ang boses ng announcer.  Nang matapos, tahimik ang lahat, tinapos ang kinakain, naglaho ang saya at ang ingay. Nagsiuwi na. Ito ang emosyon na naramdaman ko, sa akin, at sa iba. Pare-pareho kami.

Sa ngayon, Agosto 21, 2020,  37 taon na ang nakaraan, naka-anim na Presidente na tayo sa Pinas, ika-anim si Presidente Digong. Ramdam ko pa rin.  Buhay pa, malalim yata ang tama sa dibdib ko.

Retirado na ako, pero itong aking pagka-historyan, naghahanap pa rin ako ng kaliwanagan. Hindi kung sino ang bumaril. Wala namang aamin. Ang hinahanap ko ay papaano nangyari na ganon. Sunod-sunod ang mga rali, palaki nang palaki, naging buong bansa ang kumilos. Ang mga rali ay naging baha na hindi mapigil. Sa Pebrero 1986 nag EDSA. Talsik si Macoy sa Malacañang. Ano uri ng psychology nitong phenomenon na ito?

Naghanap ako ng kahulugan ng psyche, ang Greek na pinanggalingan ng psyche. Heto   “breath, spirit, soul”, at ang -λογία -logia, “study of” or “research”), ang labas psychology.

Bukod sa breath, spirit o soul, hanap ko rin ang emosyon.  Ang emosyon paiba-iba, depende sa nararamdaman. Kung nanliligaw lamang, meron nang emosyong nagtutulak.  Kung sinagot na, halatang-halata ang emosyon ng pagmamahal. Alam na natin lahat ito.

Kung galit, opposite ng pagmamahal. Lalo na kung nagngangalit na. Ito ang nakakalimot at tulak na pumatay na. Dito sa bandang gitna, iba-iba ang temperature. Kung inis lang, maliit pa ang problema, kayang-kaya pang magpigil. Kung gusto ng manuntok, mataas-taas na ang emosyon. Pero puede pa ring magpigil.  Kapag dumampot na ng itak na itataga na, nag-wild na.

Sa mga tibak, noong panahon ng aktibismo sa buong bansa, meron emosyon. Pero sa kabuuan, kumbinasyon ito ng planning, organisasyon at emosyon at vision. Maraming mga grupo. Merong radical, meron gumigitna at atbp.  Kanya-kanya ng cycle. Iba ang CPP-NPA, iba ang MIM-MNLF-MILF.

Ang gobiyerno sumagot sa tingin nila ay dalawang malakihang rebelyon, ang CPP-NPA at ang MNLF. Tinapatan ng Martial law. Nagkaroon ng sagutan. Giyera ng AFP vs MNLF. Ganon din sa AFP vs CPP-NPA.

Pero itong sumiklab na kilos bunga ng pagkakapatay kay Ninoy. Naging trigger ito. Iba ito. Maraming aspeto na spontaneous, tulak ng puso. Tapos nagkatagpo sa EDSA.  Anong emosyon dito? Yon ilang kasamahan sa party sa Iligan, nandoon sa EDSA, marami akong mga kaibigan na nandoon.  Karamihan sa kanila, masaya, nakakaluha, nakakaiyak sa tuwa ang kanilang mga kuwento sa EDSA. Iba talaga.

Ngayon, okay lang na namnamin. Magandang ibagay sa National Heroes Day sa Agosto 31. (MindaViews is the opinion section of MindaNews. A peace specialist, Rudy Buhay Rodil is an active Mindanao historian and peace advocate)

Your perspective matters! Leave a comment below and let us know what you think. We welcome diverse viewpoints and encourage respectful discussions. Don't hesitate to share your ideas or engage with others.

Search MindaNews

Share this MindaNews story
[custom_social_share]
Send us Feedback